موضوع: دنده مرده یعنی چه؟

با سلام دوستان اگر ممکنه یه نفر به صورت علمی توضیح بده دنده مرده یعنی چی اصلا همچین مفهومی از نظر علمی وجود داره و اینگه در پراید چه دور موتوری توی دنده های مختلف خوبه و چه دوری مرده حساب میشه؟(البته اگر همچین چیزی هست) و اینکه آیا ضرری برای موتور داره؟ من خودم که برای جلوگیری از ناک موتور که به خاطر کیفیت آشغال بنزینه سعی میکنم خیلی دور بالا رانندگی کنم خصوصا مواقع راه افتادن یا سربالایی که ناک زیاد تره. ممنون از دوستان

هر خودرویی بر اساس آنچه که در دفترچه نوشته شده است، در محدوده خاصی از دور موتور دارای بیشترین نیروی گشتاور است و بهتر است تعویض دنده بر در محدوده ذکر شده در دفترچه انجام بگیرد.

معمولا توصیه می‌شود که تعویض دنده بین دور موتور ۳ تا ۴ هزار انجام بگیرد، که البته در هنگام قرارگیری خودرو در سربالایی باید این محدوده کمی بالاتر برود.

اگر در دور موتور پایین تر از حد استاندارد اقدام به تعویض دنده کنید، خودرو توانایی و نیروی لازم برای ادامه حرکت را ندارد که به آن "دنده مرده" می‌گوییم. هنگامی که دنده مرده می‌دهیم، شتاب خودرو به شدت کاهش پیدا می‌کند و به کندی شتاب می‌گیرد.

این کار موجب می‌شود تا خودرو زودتر از حد به تعمیرات نیاز پیدا کند و همچنین باعث روغن سوزی، خرابی رینگ و پیستون و همینطور خط افتادن دیواره بوش های سیلندر در خودرو می شود.

ممنون از توضیحاتتون . یه سوالی هم من بپرسم :
حالت اول : فرض کنید تو ترافیک هستیم و بدون اینکه گاز بدیم (تاکید روی گاز ندادن دارم دقت کنید ) و با کمترین سرعت دنده های ۱ و ۲ داریم حرکت میکنیم . دور موتور هم تقریبا ۱.۵ هستش . روزانه میلیون ها نفر کیلومتر ها و ساعت ها با دور های خیلی پایین رانندگی میکنن (دنده مرده میرن)
حالت دوم : مسیر سراشیبی و دور موتور بین ۱.۵ تا ۲ هزار ، بدون اینکه گاز بدیم ماشین با سرعت ثابت در حال حرکت هستش .
.
توی این دو حالت رانندگی با دور پایین که گاز دادنی در کار نیست ، آیا دنده مرده حساب میشه و آسیب میزنه به موتور ؟ یا نه وقتی که گاز بدیم آسیب رسیدن شروع میشه ؟
امیدوارم خوب توضیح داده باشم :))))

نقل قول از Pediwikia

ممنون از توضیحاتتون . یه سوالی هم من بپرسم :
حالت اول : فرض کنید تو ترافیک هستیم و بدون اینکه گاز بدیم (تاکید روی گاز ندادن دارم دقت کنید ) و با کمترین سرعت دنده های ۱ و ۲ داریم حرکت میکنیم . دور موتور هم تقریبا ۱.۵ هستش . روزانه میلیون ها نفر کیلومتر ها و ساعت ها با دور های خیلی پایین رانندگی میکنن (دنده مرده میرن)
حالت دوم : مسیر سراشیبی و دور موتور بین ۱.۵ تا ۲ هزار ، بدون اینکه گاز بدیم ماشین با سرعت ثابت در حال حرکت هستش .
.
توی این دو حالت رانندگی با دور پایین که گاز دادنی در کار نیست ، آیا دنده مرده حساب میشه و آسیب میزنه به موتور ؟ یا نه وقتی که گاز بدیم آسیب رسیدن شروع میشه ؟
امیدوارم خوب توضیح داده باشم :))))

به موارد جالبی اشاره کردید.
به نظر من بیشترین تنش و فشار روی موتور در لحظه شروع حرکت هست. زمانی که باید قدرت موتور بر نیروهای طبیعی اطراف خودش مثل جاذبه-اصطکاک سطح جاده و فشار هوا غلبه کنه و خودرو رو به حرکت دربیاره. حالا این عمل در ترافیک بارها تکرار میشه و اگه در این لحظه گاز هم ندیم فشار مضاعفی به موتور تحمیل میشه و صدای معروف دنده مرده به علاوه لرزش احساس میشه. البته ای سی یو کاهش دور موتور رو تشخیص میده و با بالا بردن دور سعی در اصلاح اون داره. ولی این عکس العمل ای سی یو هم با تاخیر همراهه و تا بخواد این نقصان رو جبران کنه دیگه دیر شده و زمان حیاتی که لحظه شروع حرکت هست طی شده. حتی گاز دادن توسط راننده در این لحظه نمیتونه دقیق و هماهنگ باشه. همونطور که همه ما هم رانندگی میکنیم وتجربه دنده مرده در این لحظه رو کم و بیش داریم.
با این تفاسیر بهتره هنگام شروع حرکت کمی گاز بدیم تا موتور با قدرت این لحظه بحرانی رو رد کنه.
برای حرکت در سرعت پایین هم با هر دنده ای بهتره که دور موتور کمتر از 2000 نیاد تا سیکل احتراق با اختلال مواجه نشه. دورهایی مثل 1 و 1/5 تقریباً کمینه دور موتور محسوب میشه و نمیتونه گشتاور لازم رو برای جابجایی وزن خودرو تامین کنه و در نتیجه قدرت نیروهای طبیعی بیشتر از قدرت احتراق موتور میشن و جلوی حرکت رو به پایین پیستون رو سد میکنن. (البته قدرت و گشتاور موتور هم در این قضیه تاثیرگذار هستن مثلاً ممکنه یک موتور گشتاور بالاتری در دور 1000 نسبت به دیگری داشته باشه )
مورد بعدی سرازیریه. هنگامی که شیب رو به پایین رو طی میکنیم دیگه نیروی گرانش مخالف نیست بلکه به نفع خودرو هم عمل میکنه. در واقع دیگه قدرت موتور برای حرکت لازم نیست در نتیجه احتراق ناقصی هم در کار نیست تا به موتور آسیب بزنه. فقط باید کمینه دور موتور برای روشن ماندن رعایت بشه. در این حالت اگه دور موتور روی 1000 هم قرار بگیره مشکلی ایجاد نمیشه. اصولاً در سرازیری این حرکت خودرو هست که موتور رو به حرکت درمیاره و دیگه لازم نیست موتور نیرویی رو برای حرکت خودرو تولید کنه.

دنده مرده حالتی است که موتور ، گشتاور کافی برای غلبه بر مقاومت مسیر رو در اون دنده در اختیار نداره و در واقع در حال تسلیم شدن هست . دوری که در یک دنده ، موتور به حالت دنده مرده میافته دقیقا به وضعیت گشتاور موتور بستگی داره و از موتوری به موتور دیگه متفاوت هست . مثلا در یک مسیر صاف و در جاده کفی ممکن هست سرعت 80 در دنده 5 برای یک موتور به حالت دنده مرده بشه و برای یک موتور دیگه خیر . وقتی موتور گشتاور کافی در اختیار نداره که بر مقاومت مسیر غلبه کنه و در نتیجه به فشار دادن پدال گاز هم واکنش چندانی نشون نمیده ، حالت دنده مرده ایجاد شده و برای موتور هم بسیار مخرب هست . مثلا موتورهایی که در دورهایی پایین گشتاور ضعیفی دارند خیلی زودتر به حالت دنده مرده میافتن چون به محض کاهش دور در یک دنده مشخص ، دیگه گشتاور کافی در اختیار موتور نیست که بتونه بر مسیر غلبه کنه و راننده باید سریعتر دنده رو سنگین تر کنه تا هم دور موتور بالاتر بره و هم نسبت تبدیل بیشتر دنده پایین تر ، ضعف گشتاور موتور رو جبران کنه . موتورهایی که در دورهای پایین و میانی گشتاور بهتری دارند دیرتر به حالت دنده مرده میافتند و دنده معکوس های کمتری هم نیاز دارند .
راننده خوب راننده ای است که هرگز اجازه نده موتور به حالت دنده مرده بیافته و به محض اینکه موتور در آستانه تسلیم شدن قرار بگیره ، دنده رو سنگین تر کنه . این حالت به خصوص در سربالایی ها خیلی اهمیت داره و کاملا محسوس هست . در سربالایی ها به محض اینکه راننده احساس کرد دور موتور داره پایین میاد و دیگه موتور به فشار دادن پدال گاز هم به سرعت واکنش نشون نمیده دیگه باید دنده رو سنگین تر کنه و اجازه نده اصطلاحا موتور زیر بار بخوابه و دورش پایین و پایین تر بیاد . به طور بدیهی ، موتوری که در دورهای پایین و میانی گشتاور بهتری داره خوب دیرتر هم به حالت دنده مرده میافته و درنتیجه کشش بهتری داره .

نقل قول از persian_man1

راننده خوب راننده ای است که هرگز اجازه نده موتور به حالت دنده مرده بیافته و به محض اینکه موتور در آستانه تسلیم شدن قرار بگیره ، دنده رو سنگین تر کنه . این حالت به خصوص در سربالایی ها خیلی اهمیت داره و کاملا محسوس هست . در سربالایی ها به محض اینکه راننده احساس کرد دور موتور داره پایین میاد و دیگه موتور به فشار دادن پدال گاز هم به سرعت واکنش نشون نمیده دیگه باید دنده رو سنگین تر کنه و اجازه نده اصطلاحا موتور زیر بار بخوابه و دورش پایین و پایین تر بیاد . به طور بدیهی ، موتوری که در دورهای پایین و میانی گشتاور بهتری داره خوب دیرتر هم به حالت دنده مرده میافته و درنتیجه کشش بهتری داره .

دقیقاً هنگام پیمایش سربالایی راننده اصلی ترین نقش رو برای سلامت موتور ایفا میکنه. زمانی که نیروی جاذبه به گشتاور موتور غلبه میکنه و نیروی حاصل از احتراق بنزین رو خنثی میکنه دیگه موتور به فشردن پدال گاز عکس العملی نشان نمیده و دور موتور به سرعت افت میکنه. حالا در این موقعیت باید راننده به سرعت دنده رو معکوس کنه تا دور موتور در دنده بعدی بالای 3000 قرار بگیره. متاسفانه کم نیستند رانندگانی که در این حالت همچنان به فشردن پدال گاز ادامه میدن و موتور نگون بخت باید یه مسیر طولانی رو با دنده مرده طی کنه. چنین رانندگانی صدای بیشتر موتور در دور بالای 3000 رو ملاک قرار میدن و احساس میکنن فشار بیشتری به موتور وارد میشه در حالی که کاملاً برعکس فکر میکنن. در سربالایی ها باید از حداکثر توان قابل استفاده موتور با توجه به میزان شیب جاده استفاده کرد.

نقل قول از Pediwikia

ممنون از توضیحاتتون . یه سوالی هم من بپرسم :
حالت اول : فرض کنید تو ترافیک هستیم و بدون اینکه گاز بدیم (تاکید روی گاز ندادن دارم دقت کنید ) و با کمترین سرعت دنده های ۱ و ۲ داریم حرکت میکنیم . دور موتور هم تقریبا ۱.۵ هستش . روزانه میلیون ها نفر کیلومتر ها و ساعت ها با دور های خیلی پایین رانندگی میکنن (دنده مرده میرن)

مطالبی رو که بنده در پستهای قبلی عرض کردم یک شرایط تقریباً ایده آل برای موتور هست. ولی در عمل این شرایط نمیتونه همیشه مهیا بشه. ترافیک های روز افزون شهری دست اندازها و سرعتگیرهای غیر استاندارد عملاً باعث میشن موتور بیشتر در دورهای پایین بین 1 و 2 هزار کار کنه وبا استهلاک بیشتر و خرابی زودرس مالکش رو روانه تعمیرگاه میکنه. همانطور که شما هم گفتین روزانه هزاران نفر با اجبار شرایط پیرامون خود به این شکل رانندگی میکنن و کاریش هم نمیشه کرد. به همین دلیل موتور ماشینهایی که بیشتر در معابر شهری تردد میکنند خرابی و استهلاک بالاتری رو نسبت به ماشینهایی که بیشتر ترددشون در جاده است دارند.

ممنون از نظرات . بله به طور کلی در خانواده پراید بهتره دور موتور زیر۲ هزار نیاد .
من خودم به طور کلی تو هر ماشینی که باشه و ندونم چجوریه سیستمش ، اگه با نیش گاز ماشین نتونه سرعت ثابتش رو نگه نداره حکم دنده مرده داره برام (آیا این کار درسته به نظرتون ؟)
یه موردی رو نگفتید :
خرابی هایی که دنده مرده ایجاد میکنه بخاطر چیه ؟ آیا از کمبود فشار روغن هستش ؟ یا موارد دیگه ایی هم هست ؟ فشار اصلی رو گیربکس متحمل میشه یا موتور ؟ به طور کلی متهم اصلی چه عاملی میتونه باشه ؟

نقل قول از Pediwikia

ممنون از نظرات . بله به طور کلی در خانواده پراید بهتره دور موتور زیر۲ هزار نیاد .
من خودم به طور کلی تو هر ماشینی که باشه و ندونم چجوریه سیستمش ، اگه با نیش گاز ماشین نتونه سرعت ثابتش رو نگه نداره حکم دنده مرده داره برام (آیا این کار درسته به نظرتون ؟)

در مورد این سوال باید بگم موتور در دور خاصی بیشترین گشتاور رو تولید میکنه (مثلاً 3000) که توسط عقربه دور موتور به اطلاع راننده میرسه و بهتره رانندگی نزدیک به این دور موتور انجام بشه. در نتیجه برای رانندگی توسط ماشینهای مختلف میشه آمپر دور موتور رو معیار قرار داد.
حالا برای بدست آوردن این دور ممکنه پدال گاز رو تا نصف و حتی بیشتر فشار داد. مادامی که موتور در دور صحیح خودش بیشترین گشتاور رو ارایه میده یعنی عملکرد درستی داره. پس به هیچ وجه نمیشه موقعیت پدال گاز رو معیار میزان گشتاور خروجی از موتور قرار داد و بهتره به جاش از آمپر دور موتور استفاده بشه.

نقل قول از Pediwikia

یه موردی رو نگفتید : خرابی هایی که دنده مرده ایجاد میکنه بخاطر چیه ؟ آیا از کمبود فشار روغن هستش ؟ یا موارد دیگه ایی هم هست ؟ فشار اصلی رو گیربکس متحمل میشه یا موتور ؟ به طور کلی متهم اصلی چه عاملی میتونه باشه ؟

خوب پاسخ به این سوالتون کمی پیچیده و طولانی است و پای گیربکس هم به وسط کشیده میشه (تمام ارقامی که ذکر میشن فقط برای مثال زدن هستن)
میدانیم موتورها با توجه به طراحی خودشون دارای حجم سیلندر خاص و یک دور موتور در محدوده خاصی هستن(مثلاً 1 تا 5 هزار )قدرت احتراق بنزین هم نیروی مشخصی رو به پیستون وارد میکنه و دارای محدودیته و بیشترین گشتاور رو در دور موتور مثلاً 3000 تولید میکنه. در واقع موتورهای بنزینی برای تولید نیرو محدودیت زیادی دارن و اینجاست که سازندگان گیربکس رو که یک مبدل گشتاور و دور هست بین موتور و چرخها قرار دادن.گیربکس در سرعتهای مختلف میتونه گشتاور موتور رو در بیشترین حالت نگه داره و بهترین راندمان رو از موتور بگیره که البته این امر مستلزم تعویض به موقع دنده هاست. گیربکس براحتی با تغییر اندازه چرخ دنده ها میتونه گشتاور و دور موتور نسبت به چرخها رو کنترل و تنظیم کنه.
مثلاً در دنده 1 به ازای 5 دور چرخش میلنگ چرخها یک دور میزنن و این باعث میشه علیرغم حرکت آهسته چرخها بشه دور موتور رو بالا برد و نیروی بیشتری ازش گرفت. حالا با گاز دادن دنده 1 به اصطلاح پر شده و سرعت حرکت چرخها هم سریعتره و دور موتور به 4000 رسیده. گشتاور موتور در این دور رو به افول قرار داره (به خاطر مسایلی مثل میزان سرعت احتراق و حجم سیلندر و ...)از طرفی نیاز به سرعت بیشتر وجود داره در نتیجه دنده از 1 به 2 تعویض میشه حالا میزان چرخش میلنگ نسبت به چرخها 3 به 1 شده در نتیجه سرعت حرکت چرخها بیشتر میشه و چون هنگام تعویض دنده هنوز چرخها در حال حرکت هستن نیاز به گشتاور کمتری برای ادامه حرکت اونها هست. این روند با توجه به شیب جاده میتونه تا آخرین دنده که کمترین گشتاور و بیشترین سرعت رو داره ادامه پیدا کنه. به این ترتیب طراحان موتور میتونن دور رو نزدیک به 3000 که بیشترین گشتاور تولید میشه نگه دارن.
حال فرض کنیم دنده 3 نمیتونه گشتاور لازم برای ادامه حرکت خودرو رو فراهم کنه و راننده با گاز دادن بیشتر سعی در افزایش سرعت داره در اینجا همون دنده مرده یا ناک ایجاد میشه. با فشردن پدال گاز بنزین و هوای بیشتری جهت احتراق قویتر وارد سیلندرها میشه ولی چون نسبت چرخش میلنگ با چرخها هماهنگ نیست و دور موتور در محدوده تولید بیشترین گشتاور قرار نداره نیروی انفجار بنزین بدون ثمر فقط ضربات سهمگینی رو به رینگها و پیستونها وارد میکنه در این لحظه پیستون به خاطر میزان نیروی منفی که از چرخها وارد میشه در مقابل ضربه قوی ایجاد شده توسط احتراق مقاومت میکنه و با کندی به پایین رانده میشه. حالا این کندی حرکت سبب به هم ریختن تایمینگ احتراق میشه و در حالی که پیستون به انتهای کورس تراکم نرسیده شمع جرقه میزنه و یک ضربه مخرب دیگه به پیستون وارد میشه (حالا ممکنه بگید ای سی یو توسط سنسور ناک تایم جرقه رو ریتارد و اصلاح میکنه که باید بگم اینکارو میکنه ولی ای سی یو هم دارای محدودیته و نمیتونه هر قدر که بخواد جرقه رو ریتارد کنه در نتیجه اوضاع از کنترل ای سی یو هم خارج میشه) به علاوه در این بین احتراق ناقص هم رخ میده که به نوبه خود باعث بالا رفتن سریع و مضاعف حرارت موتور میشه و با ایجاد نقاط داغ و گداخته سبب احتراق های خارج از تایم و یا حتی دو انفجار همزمان میشه. در این لحظه موتور با ایجاد سروصدای غیر عادی مثل چلق چلق و لرزش سعی میکنه وخامت اتفاقات درون خودش رو نشون بد.
پس میشه گفت دنده مرده تقریباً تمام قسمتهای موتور رو تهدید میکنه. ولی بیشترین آسیب ها به رینگ و پیستونها و میلنگ و یاتاقانهای اون وارد میشه . همچنین با افزایش دمای موتور انبساط بیش از حد قسمتهای مختلف موتور رو درگیر میکنه و اولین قربانیان این حرارت هم سرسیلندر و واشر اون خواهند بود.
حالا می بینید که کم شدن فشار روغن جزیی ترین معضل خواهد بود. گیربکس هم کمترین صدمه از ناک رو میبینه ولی صفحه کلاچ باید فشار و تنش بیشتری رو تحمل کنه و عمرش کوتاه میشه.